ചെങ്കോട്ട , ലാൽ ഖില എന്ന പേരിലും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇന്ന് നമുക്ക് അറിയാക്കഥകളിലൂടെ ചെങ്കോട്ടയെക്കുറിച്ച് നോക്കാം….!!!
മുഗൾ ചക്രവർത്തിമാരുടെ പ്രാഥമിക വസതിയായി പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഡൽഹിയിലെ ഒരു ചരിത്രപ്രധാനമായ മുഗൾ കോട്ടയാണ് ഇത് . മുഗൾ തലസ്ഥാനം ആഗ്രയിൽ നിന്ന് ഡൽഹിയിലേക്ക് മാറ്റാനുള്ള തീരുമാനത്തെത്തുടർന്ന് 1639 മെയ് 12 ന് ഷാജഹാൻ ചക്രവർത്തി ചെങ്കോട്ടയുടെ നിർമ്മാണത്തിന് ചുമതലപ്പെടുത്തി . യഥാർത്ഥത്തിൽ ചുവപ്പും വെള്ളയും നിറങ്ങളിൽ അലങ്കരിച്ച ഈ കോട്ടയുടെ രൂപകല്പന താജ്മഹലിൻ്റെ പിന്നിലെ വാസ്തുശില്പിയായ ഉസ്താദ് അഹമ്മദ് ലാഹോറിയുടെതാണ് .
ഷാജഹാൻ്റെ ഭരണകാലത്തെ മുഗൾ വാസ്തുവിദ്യയുടെ പരകോടിയെയാണ് ചെങ്കോട്ട പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത് . പേർഷ്യൻ കൊട്ടാരത്തിൻ്റെ സ്വാധീനവും തദ്ദേശീയ ഇന്ത്യൻ വാസ്തുവിദ്യാ പാരമ്പര്യങ്ങളും സമന്വയിപ്പിച്ചുണ്ട് ഇതിൽ.1739-ൽ നാദിർഷാ മുഗൾ സാമ്രാജ്യത്തിനെതിരായ ആക്രമണത്തിനിടെ കോട്ട കൊള്ളയടിക്കുകയും അതിൻ്റെ കലാസൃഷ്ടികളും ആഭരണങ്ങളും നശിക്കുകയും ചെയ്തു.
1857-ലെ ഇന്ത്യൻ കലാപത്തെത്തുടർന്ന് കോട്ടയുടെ മിക്ക മാർബിൾ ഘടനകളും പിന്നീട് ബ്രിട്ടീഷുകാർ തകർത്തു . കോട്ടയുടെ പ്രതിരോധ ഭിത്തികൾക്ക് വലിയ കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ചിട്ടില്ല, തുടർന്ന് കോട്ട ഒരു പട്ടാളമായി ഉപയോഗിച്ചു .1947 ഓഗസ്റ്റ് 15 ന് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ പ്രധാനമന്ത്രി ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു ലാഹോറി ഗേറ്റിന് മുകളിൽ ഇന്ത്യൻ പതാക ഉയർത്തി .
എല്ലാ വർഷവും ഓഗസ്റ്റ് 15 ന് ആചരിക്കുന്ന ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തിൽ , ചരിത്രപരമായ കോട്ടയുടെ പ്രധാന കവാടത്തിൽ പ്രധാനമന്ത്രി ആചാരപരമായി ഇന്ത്യൻ ത്രിവർണ്ണ പതാക ഉയർത്തുകയും അതിൻ്റെ കൊത്തളത്തിൽ നിന്ന് ദേശീയ സംപ്രേക്ഷണ പ്രസംഗം നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.ചെങ്കോട്ട സമുച്ചയത്തിൻ്റെ ഭാഗമായ ചെങ്കോട്ട 2007-ൽ യുനെസ്കോയുടെ ലോക പൈതൃക സ്ഥലമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു.
റെഡ് ഫോർട്ട് എന്ന പേര് ഹിന്ദുസ്ഥാനി ലാൽ കിലയുടെ വിവർത്തനമാണ്. അതിൻ്റെ ചുവന്ന മണൽക്കല്ല് ചുവരുകളിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞതാണ്. “ചുവപ്പ്” എന്നർത്ഥം വരുന്ന ഹിന്ദിയിൽ നിന്നാണ് ലാൽ എന്ന പദം ഉരുത്തിരിഞ്ഞത്, കില അറബിയിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിച്ചത് “കോട്ട” എന്നാണ്. യഥാർത്ഥത്തിൽ “അനുഗ്രഹീത കോട്ട” ( കിലാ-ഇ-മുബാരക് ) എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത് , ചെങ്കോട്ട സാമ്രാജ്യകുടുംബത്തിൻ്റെ വസതിയായിരുന്നു. ആഗ്ര കോട്ടയെ ലാൽ കില എന്നും വിളിക്കുന്നു .
ചെങ്കോട്ടയിലെ പുരാവസ്തു ഖനനങ്ങളിൽ 2600 ബിസിഇ മുതൽ 1200 ബിസിഇ വരെയുള്ള നിരവധി ഒച്ചർ നിറമുള്ള മൺപാത്ര സംസ്‌കാര കലാരൂപങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഡൽഹിയിലെ ഏറ്റവും വലിയ സ്മാരകമായ ചെങ്കോട്ട അതിൻ്റെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്. കൂടാതെ എല്ലാ വർഷവും ആയിരക്കണക്കിന് സന്ദർശകരെ ആകർഷിക്കുന്നു. ഇത് ദേശീയ പ്രാധാന്യമുള്ള ഒരു സ്മാരകമാണ്.
എല്ലാ വർഷവും ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തിൽ, ഓഗസ്റ്റ് 15 ന്, പ്രധാനമന്ത്രി ചെങ്കോട്ടയിൽ ദേശീയ പതാക ഉയർത്തുകയും അതിൻ്റെ കൊത്തളത്തിൽ നിന്ന് ഒരു പ്രസംഗം നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു , അത് രാജ്യവ്യാപകമായി പ്രക്ഷേപണം ചെയ്യുന്നു. ഇന്ത്യൻ രൂപയുടെ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ പുതിയ സീരീസിൻ്റെ 500 രൂപ നോട്ടിൻ്റെ പിൻഭാഗത്തും ഈ കോട്ട കാണാം .
ചെങ്കോട്ടയുടെ വാസ്തുവിദ്യാ സവിശേഷതകൾ വ്യത്യസ്തമായ സംരക്ഷണത്തിലാണ്. ചില ഘടനകൾ താരതമ്യേന കേടുകൂടാതെയിരിക്കുമ്പോൾ, അവയുടെ യഥാർത്ഥ അലങ്കാര ഘടകങ്ങൾ നിലനിർത്തുന്നു, മറ്റുള്ളവയ്ക്ക് കാര്യമായ കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ചു, കൊത്തിയെടുത്ത മാർബിൾ പുഷ്പ രൂപകല്പനകൾ കൊള്ളക്കാർ നീക്കം ചെയ്തു. ഒരുകാലത്ത് വിസ്തൃതമായിരുന്ന ജലാശയങ്ങൾ ഇപ്പോൾ വറ്റിവരണ്ട നിലയിലാണ്.
ടീ ഹൗസ്, ചരിത്രപരമായ രൂപത്തിൽ സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ലെങ്കിലും, പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒരു റെസ്റ്റോറൻ്റായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. മസ്ജിദും ഹമാമും സന്ദർശകർക്കായി അടച്ചിരിക്കുന്നു, അവർക്ക് ഗ്ലാസ് ജനാലകളിലൂടെയോ മാർബിൾ ലാറ്റിസ് വർക്കിലൂടെയോ മാത്രമേ അവ കാണാൻ കഴിയൂ. സമുച്ചയത്തിനുള്ളിലെ നടപ്പാതകൾ മോശമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്, പ്രവേശന കവാടത്തിലും പരിസരത്തിനകത്തും പൊതു ടോയ്‌ലറ്റുകൾ ലഭ്യമാണ്.
ലാഹോറി ഗേറ്റ് പ്രധാന കവാടമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു, ഇത് ആഭരണങ്ങളും കരകൗശല സ്റ്റോറുകളും ഉള്ള ഒരു ഷോപ്പിംഗ് ഏരിയയിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇന്ത്യൻ രക്തസാക്ഷികളുടെ കഥകൾ വിവരിക്കുന്ന “രക്തചിത്രങ്ങളുടെ” ഒരു മ്യൂസിയവും ഈ സമുച്ചയത്തിലുണ്ട്, കൂടാതെ ഒരു പുരാവസ്തു മ്യൂസിയവും ഇന്ത്യൻ യുദ്ധ-സ്മാരക മ്യൂസിയവും ഇവിടെ ഉണ്ട്. ചെങ്കോട്ടയെ കുറിച്ച് ഇനിയും നിരവധി കാര്യങ്ങൾ അറിയുവാൻ ഉണ്ട്. അവയെക്കുറിച്ചെല്ലാം നമുക്ക് അടുത്ത ഭാഗത്തിലൂടെ നോക്കാം.